4 × Szkockie debiuty
Zadaniem tego pasma filmowego jest wskazanie nowych kierunków rozwoju kina w Szkocji. Jego forpocztą są cztery porywające debiuty zrealizowane w ciągu ostatnich trzech lat przez czworo reżyserów-scenarzystów.
Dotychczas aby wyobrazić sobie, czym jest kino ze Szkocji, trzeba było sięgnąć po wielkie międzynarodowe produkcje filmowe, takie jak Śmierć na żywo (1980), Waleczne serce (1995), Przełamując fale (1996), Pod skórą (2013) czy nawet serię filmów o Harrym Potterze. Jak zauważył ongiś Raúl Ruiz, wielki filmowiec z Chile, człowiek mógł pojechać z kamerą do Starego Aberdeen i zacząć kręcić w dowolnym miejscu, bo „wszystko się nadawało”. Mimo to „szkockie kino” rzadko stanowiło jednorodne zjawisko i nie nabrało własnych, indywidualnych kształtów, aż do czasu pojawienia się w latach 70. ubiegłego wieku inspirowanej nową falą trylogii filmowej Billa Douglasa. Prawdopodobnie w tej puli należałoby także uwzględnić całą mnogość filmów dziejących się i/lub nakręconych w Szkocji, ale zrealizowanych przez studia produkcyjne z Anglii i przez angielskich reżyserów. Najlepszymi przykładami będą tutaj filmy Na krańcu świata (1937) w reżyserii Michaela Powella, Pieśni chwały (1960) autorstwa Ronalda Neame’a czy Culloden (1964) Petera Watkinsa, ale są to filmy brytyjskie. A może powinniśmy wliczyć tutaj także angielskie i/lub amerykańskie produkcje, zrealizowane przez przecierających filmowe szlaki szkockich mistrzów kina w rodzaju Johna Griersona i Alexandra Mackendricka?
W ciągu ostatnich trzydziestu lat obserwujemy niezwykły rozkwit utalentowanych filmowców, np. Lynne Ramsay, Davida Mackenziego i Jona S. Bairda, których kariery filmowe rozwijają się obecnie poza granicami rodzinnego kraju. A co z nowymi twórcami, którzy pojawili się dopiero po 2020 roku? Mamy nadzieję, że ta sekcja filmowa stanowi odpowiedź na to pytanie.
Dr Alejandra Rodríguez-Remedi
Wykładowczyni na Wydziale Filmu i Kultury Wizualnej Uniwersytetu w Aberdeen
Aftersun – film autorstwa szkockiej reżyserki Charlotte Wells, który miał swoją premierę pod koniec ogólnoświatowej epidemii koronawirusa, to kino odkrywcze, poruszające i „autobiograficzne emocjonalnie”. Ten filmowy debiut na temat dojrzewania stał się jednym z najgłośniejszych filmów na festiwalach filmowych i najczęściej oglądanym tytułem na platformach streamingowych. Film kręcono w Turcji, a w głównej roli widzimy nominowanego do Oscara Paula Mescala.
Silent Roar – film autorstwa Johnny’ego Barringtona, pochodzącego z Glasgow reżysera i fotografa, to zatopiony w marzeniach sennych komediodramat o żałobie, który zachwyca ujęciami krajobrazów lądowych i morskich Hebrydów Zewnętrznych. Wyraźnie widoczne wpływy estetyki Alexandra Mackendricka (Morze whisky!, Maggie), a w szczególności Billa Forsytha (Dziewczyna Gregory’ego, Biznesmen i gwiazdy), eksperymentalna ścieżka dźwiękowa, a także nawiązania do realizmu magicznego mogą przywoływać skojarzenia z klasykami czechosłowackiej Nowej Fali (Waleria i tydzień cudów, Owoce rajskich drzew spożywamy). Z kolei podejście do kwestii religijnych to coś, co znamy z filmu Córka Ryana. A do tego mamy tu surfowanie!
Kill – debiutancki film mieszkającego w Glasgow północnoirlandzkiego reżysera i scenarzysty Rodgera Griffitha to przykład zrealizowanego niezależnie, naładowanego akcją thrillera. Film kręcono w dzikich ostępach południowo-zachodniej Szkocji, co może przywoływać skojarzenia z innym zrealizowanym w ostatnich latach debiutem: Kaliber Matta Palmera (2018), którego akcja także dzieje się w leśnych ostępach. Film Rodgera Griffitha to prowadzona pewną ręką konstrukcja złożona z retrospekcji, która tworzy pogmatwaną i dramatyczną historię o przemocy rodzinnej, relacjach między rodzeństwem i zdradzie.
On Falling – refleksyjny debiut filmowy Laury Carreiry, mieszkającej w Edynburgu portugalskiej scenarzystki i reżyserki, stanowi głos potępienia dla dehumanizacji, niepewnych warunków życia i pracy imigrantki oraz pracownicy magazynowej. Forma stylistyczna zdradza wyraźne wpływy socrealizmu Kena Loacha.
Alejandra Rodríguez-Remedi jest wykładowczynią w dziedzinie filmu i kultury wizualnej na szkockim Uniwersytecie w Aberdeen. Uczyła się i pracowała jako badaczka edukacji na Uniwersytecie Concepción w Chile. Później przeprowadziła się do Szkocji, gdzie rozpoczęła studia doktoranckie w Gray’s School of Art w Aberdeen, prowadząc badania do dysertacji „The arts as means of cultural integration: A Chilean case study” (Sztuka jako metoda integracji kulturalnej: analiza przypadku z Chile). Obecnie jej wykłady i badania koncentrują się na artystycznych podejściach do petrokultury oraz poetyce filmowej chilijskiego eksperymentatora filmowego Raúla Ruiza, z którym współpracowała jako asystentka w czasie jego pobytu w Aberdeen. Jej najnowsze publikacje obejmują trzy rozdziały napisane na potrzeby zredagowanego wydania książki Reflecting Oil (De Gruyter, 2025), autorstwa artysty wizualnego Ernsta Logara, stanowiące zwieńczenie pięcioletniego interdyscyplinarnego projektu badawczego ufundowanego przez Austrian Science Fund (FWF). W latach 2024 i 2025 z prawdziwą przyjemnością współprowadziła wraz z polskimi filmowcami Janem Komasą i Agnieszką Smoczyńską warsztaty masterclass, sesje Q&A oraz pokazy filmowe na Uniwersytecie w Aberdeen w Centrum Sztuki i Kultury Wizualnej George'a Washingtona Wilsona oraz Instytucie Elphinstone'a, które zrealizowano we współpracy z Międzynarodowym Festiwalem Filmowym BellaTOFIFEST oraz Polish Association Aberdeen.
W programie
- Aftersun, reż. Charlotte Wells, UK, USA, Turcja, Filipiny, Holandia, 2022, 102’
- Kill, reż. Rodger Griffiths, UK, 2023, 94’
- On Falling, reż. Laura Carreira, UK, Portugalia, 2024, 104’
- Silent Roar, reż. Johnny Barrington, UK, 2023, 90’
W tym dziale również
Google Translate
Aktualności Tofifest
Fundacja Biuro Kultury
ul. Ducha Świętego 2a/2 (II p.)
87-100 Toruń
contact@tofifest.pl
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury — państwowego funduszu celowego.
